Nazwa „wolontariat” pochodzi od łacińskiego słowa voluntas, oznaczającego dobrowolność. Natomiast zgodnie z ustawą o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, wolontariusz to osoba fizyczna, która ochotniczo i bez wynagrodzenia wykonuje świadczenia na rzecz organizacji pozarządowych, organów administracji publicznej, podmiotów leczniczych oraz podmiotów wymienionych a wrt.3 ust.3 tej ustawy.

Czym jest zatem wolontariat szkolny? Są to dobrowolnie organizowane przez organy szkolne akcje i przedsięwzięcia, podczas których wolontariusze, jako członkowie szkolnej społeczności, wykonują nieodpłatną pracę na rzecz społeczności lokalnej, osób potrzebujących lub środowiska naturalnego.

Zarówno decydując się podjąć nieodpłatną pracę w ramach organizacji zewnętrznych, jak i szkolnych kół wolontariatu stajemy się wolontariuszami. Za wolontariat możemy uznać zarówno pomoc osobom potrzebującym, jak i wszelkie działania mające na celu poprawę warunków życia społeczności lokalnej czy mieszkańców środowiska naturalnego. Przykłady takich działań można mnożyć, jednak mogą to być takie przedsięwzięcia jak zbiórka karmy, koców i zabawek dla zwierząt ze schroniska, opieka nad zabytkami, świąteczne zdobienie szkoły, wspólne odrabianie lekcji z dziećmi z Domu Dziecka.

Działalność wolontariacką możemy podzielić na dwie kategorie ze względu na czas zaangażowania wolontariuszy:

1.    Wolontariat akcyjny – jednorazowe, najczęściej krótkoterminowe akcje organizowane w wyniku zaistniałych potrzeb środowiska

2.    Wolontariat stały – stale i regularnie podejmowane działania, systematyczne zobowiązanie.

Kto może zostać wolontariuszem? Każdy, chociaż nie w każdej organizacji. Dla osoby chcącej pomóc znajdzie się możliwość zaangażowania. Niektóre placówki wymagają odpowiednich umiejętności i kwalifikacji, aby móc zostać wolontariuszem. Jednak w szkolnych kołach wolontariatu i całokształcie podejmowanych przez szkolny wolontariat działań podobne wymogi nie są stawiane. Wolontariuszem może zostać każdy uczeń i nauczyciel danej szkoły.

Ważne jest również odróżnienie akcji charytatywnych od fatycznego wolontariatu. Akcje charytatywne związane są ze zbiórką pieniędzy na określony cel. Organizatorzy akcji oraz osoby, które aktywnie zbierają środki, faktycznie są wolontariuszami. Jednak wielu osobom wydaje się, że w momencie wspomożenia akcji, np. wrzucenia do puszki WOŚP kilku złotych, stają się wolontariuszami. W istocie osoby takie nie są wolontariuszami.

Wolontariat jest dobrowolną, niezarobkową pracą na rzecz innych, przynoszącą bardzo duże korzyści obu stronom.